Het 4-sporenbeleid
1. Inleiding
Wanneer we kijken naar het zorgcontinuüm worden er hoge verwachtingen gesteld aan leerkrachten.
Het frontaal lesgeven komt vaak niet tegemoet aan het effectief onderwijzen of aan een positief, veilig, rijk leerklimaat scheppen voor alle leerlingen. Er moet gezocht worden naar alternatieven van les geven en differentiatie.
UDL biedt een antwoord op deze uitdaging, maar is voor leerkrachten nog vaak ongrijpbaar.
Ook de index van inclusie wil werken aan het creëren van een inclusieve praktijk , waarbij leerkrachten samenwerken, les geven rekening houdend met alle leerlingen.
Een manier van differentiëren die een weg kan zijn naar UDL en het creëren van een inclusieve praktijk kan het 4-sporenbeleid zijn.
Wanneer een leerling het leerproces zelf in handen neemt, zelf keuzes kan maken waarbij hij/zij zich gesteund voelt door anderen, erkenning krijgt en daarbij voelt dat hij/zij vooruit gaat, succes ervaart en competenter wordt,
wordt er rekening gehouden met de basisbehoeften en stijgt de motivatie.
Het 4-sporenbeleid zorgt ervoor dat leerlingen samen werken, samen leren.
Ze nemen zelf hun leerproces in handen, leren keuzes maken in een veilig klasklimaat, ondersteund door de leerkracht. Op die manier stijgt het welbevinden en de betrokkenheid van elke leerling en wordt er rekening gehouden met elke leerling.
De pijler “zorg op school” wil uitgaan van een doordachte zorgvisie. Zorg staat immers voor:
- voorkomen.
- unieke en rijke condities creëren voor alle leerlingen.
- afstemmen op noden van kinderen om optimale groei te krijgen = stimuleren en grenzen verleggen!
- oog voor de totale ontwikkeling van een kind.
- goed onderwijs vanuit een maatschappelijke verantwoordelijkheid.
Het 4-sporenbeleid is een uitdaging voor leerkrachten waarbij de zorgwerking van de school dan ook ondersteuning wilt bieden. Een leerkracht kan samen met een collega uit het zorgteam het 4-sporenbeleid vorm geven voor de klas en opstarten. Op die manier voelt de leerkracht zich ondersteund en is er een gedeelde verantwoordelijkheid:
zorg wordt niet door de titularis uit handen gegeven.
Echter de titularis en de collega van het zorgteam denken samen na op welke manier ze les kunnen geven in de klas voor alle leerlingen. De leerkracht wordt zelf competenter en gaat succes ervaren.
3. Een vorm van differentiatie
Door samen met het zorgteam het 4-sporenbeleid op te starten zal het remediëren ingeperkt kunnen worden. Het 4-sporenbeleid gaat immers uit van differentiatie binnen de klas. Differentiatie behoort immers tot de basisaanpak van goed onderwijs voor alle leerlingen!
Door goed te differentiëren voorkom je leerachterstanden en waardeer je de diversiteit binnen je klasgroep.
Het doel van differentiatie is: de brede basiszorg in je klas of in de school versterken.
Dat betekent zoveel mogelijk leerlingen in staat stellen om optimaal te ontwikkelen en om de noodzakelijke basisvaardigheden lezen, schrijven, rekenen in voldoende mate te verwerven.
Remediëren zal niet kunnen weggedacht worden. Samen het 4-sporenbeleid op touw zetten zorgt alvast voor een doordachte manier van differentiëren, waarbij leerlingen niet steeds uit de klas moeten worden gehaald.
4. Werking 4-sporenbeleid: rekenles
De klas wordt onderverdeeld in 3 of 4 groepen. Deze groepen zijn variabel en kunnen elke rekenles wisselen. De groepen kunnen een naam krijgen, een kleur, een nummer, …
- groep 1: volgt klassikale instructie en krijgt verlengde instructie. Ze maken beperkte basisoefeningen.
- groep 2: volgt klassikale instructie en gaat nadien zelfstandig aan het werk of peer-tutoring.
(ze maken basisoefeningen)
- groep 3: verwerkt de instructie zelfstandig (stappenplan, filmpje, …) en ze maken zelfstandig de oefeningen
(enkele basisoefeningen en enkele moeilijkere oefeningen, verdieping).
- groep 4: deze leerlingen hebben geen moeite met het leerstofonderdeel en volgen een apart traject
(het zijn vaak leerlingen met een leervoorsprong).
Ze gaan wel rekenen, maar maken verdiepende oefeningen.
Het is belangrijk dat de leerkrachten bij elke les goed nagaan:
- wat de doelstellingen zijn.
- wat de basisleerstof is.
- welke oefeningen verdieping kunnen zijn.
ð Het leerplan en de eindtermen zijn zinvol om hier te raadplegen.
Er moet met andere woorden kritisch gekeken worden naar elke les en de oefeningen die de leerlingen moeten maken.
Bij de start van de les worden de doelen gevisualiseerd voor de leerlingen.
Leerlingen kunnen zichzelf nu inschatten in welke groep ze voor deze les zullen werken, vaak is dit moeilijk voor leerlingen. Wanneer het 4-sporenbeleid een doordreven vorm van differentiatie is binnen de hele school, zullen de leerlingen zichzelf beter leren inschatten.
Bij de start van het 4-sporenbeleid zullen de leerlingen hierin ondersteund moeten worden.
Een mogelijkheid kan zijn dat de leerlingen zelf hun naamkaartje op bord komen hangen in welke groep ze willen werken. De leerkracht op voorhand zelf ook groepen maken en deze nadien ook even visualiseren aan bord.
Er kan dan gekeken worden waar de leerkracht de leerlingen geplaatst had en of er verschil is bij de inschatting van de leerlingen. In dialoog kan er een uiteindelijke keuze gemaakt worden.
Het is een leerproces dat tijd vraagt, maar rendeert.
Door zelf de ruimte tot keuze te laten wordt er rekening gehouden met autonomie bij leerlingen.
Een voorbeeld van een bordplan:
Groep 4 is een groep die vaak vast ligt per rekensprong/rekenblok.
Bij de start van het blok krijgen leerlingen die zeer sterk zijn in rekenen de bloktoets of herhalingen aangeboden. Indien zij hier voldoende op scoren kunnen zij bepaalde rekenlessen overslaan.
Enkel de rekenlessen waarin de oefeningen aan bod komen waarop de leerlingen onvoldoende scoorden dienen nog gemaakt te worden. Deze leerlingen verwerken die leerstof dan ook zelf.
Indien zij klaar zijn met het maken van de bloktoets en het verwerken van de leerstof die nog onvoldoende gekend was, krijgen ze verdiepende en uitdagende oefeningen. Het is belangrijk deze kritisch te selecteren en dit ook op te volgen.
Voor de opvolging kan een lid van het zorgteam ook instaan.
Er mag niet zomaar een bundel extra oefeningen aangeboden worden. Er moet op zoek gegaan worden naar verdiepende oefeningen die in de lijn liggen van de leerstof.
Het werk dat ze maken moet gewaardeerd worden.
Er kan ook ruimte zijn om eens een W.O.-project uit te diepen.
Deze leerlingen moeten echter ook actief aan het werk gaan, net zoals hun klasgenoten!
Samen met de collega van het zorgteam kan deze werking opgestart worden. De leerkracht en het lid van het zorgteam zitten op voorhand samen om af te stemmen hoe ze te werk zullen gaan.
Er moet nagedacht worden bij de start van een blok over:
- welke les(sen) op deze manier zullen gegeven worden
(sommige lessen dienen gewoon voor iedereen klassikaal onderwezen te worden)?
- welke groepen?
- welk materiaal groep 4 (verdieping)? Wie voorziet dit materiaal?
- wat zijn basisoefeningen?
- welke oefeningen moet iedereen gemaakt hebben?
- zelfcorrectie?
- op welke manier verwerft groep 3 de instructie?
- wie geeft de instructie? wie gaat begeleidend rond?
Vaak zal de leerkracht groep 1 en 2 voor zijn rekening nemen en de collega van het zorgteam groep 3 en 4 opvolgen. Immers vraagt groep 4 een extra inspanning van de leerkracht.
De collega van het zorgteam kan (in overleg) de opvolging hiervan grotendeels overnemen, materiaal voorzien, …
Op deze manier hoeven er geen aparte “hoogbegaafdenklassen of projectklassen” georganiseerd te worden.
De leerkracht voelt zich ondersteund en de collega van het zorgteam is een volwaardig teamlid in de klas, op school en is niet meer de taakleerkracht.
Samen werken ze aan co-teaching.
5. Werking 4-sporenbeleid: spelling
Het 4-sporenbeleid kan ook voor andere vakken zinvol zijn.
Voor spelling kan met twee sporen gewerkt worden.
Bij de aanbieding van een nieuw woordpakket kan gestart worden met een dictee.
Wie hier meer dan 16/20 op scoort moet de woorden niet meer oefenen, maar kan verdiepende oefeningen maken (zinnen opstellen, e-mail sturen met de woorden, …). Wie lager scoorde krijgt nog de tijd om te oefenen alvorens een nieuw dictee wordt afgenomen.
pwp 4-sporenbeleid | |
File Size: | 1353 kb |
File Type: | pptx |